Gdzie zapach świeżo upieczonego chleba unosi się w powietrzu.
Zagroda Młyńska usytuowana jest w Bogdańcu, przy ul. Leśnej 37 i skupiona wokół działalności etnograficznej. Na jej terenie znajdują się trzy zabytkowe obiekty: młyn z 1826 roku, zwany Górnym Młynem, budynek gospodarczy oraz wozownia. Ekspozycje muzealne zrealizowane są we wszystkich wymienionych obiektach, jak i w plenerze. Wystawy prezentują przede wszystkim kulturę ludową województwa lubuskiego, ze szczególnym uwzględnieniem tradycyjnej obróbki ziarna i powstawania chleba oraz historię Bogdańca, okolic, dzieje młyna, a także jego dawnych gospodarzy. Na szczególną uwagę zasługuje zrekonstruowane koło młyńskie, które napędzało Młyn Górny do lat 30. XX wieku.
EKSPOZYCJE STAŁE
BUDYNEK MŁYNA
Budynek młyna charakteryzuje się zwartą, prostą bryłą. Jest to budynek parterowy, całkowicie podpiwniczony, zwieńczony wysokim dachem naczółkowym krytym dachówką. Zbudowany został na planie wydłużonego prostokąta. Posiada trzy kondygnacje – piwnicę, parter i poddasze. W przeciwieństwie do jednorodnej zwartej bryły budynku, wewnątrz, zarówno w jego rozplanowaniu, jak i układzie przestrzenno-funkcjonalnym, występuje wyraźny podział na dwie części: większą – mieszkalną i mniejszą – młyńską, produkcyjną.
MIESZKANIE MŁYNARZA
Młynarz w dawnej społeczności należał do wiejskiej elity finansowej, jego zasoby materialne były nieporównywalnie wyższe niż pozostałych mieszkańców wsi. Gospodarstwo rolne, podstawa utrzymania większości włościan, dla niego było dodatkowym źródłem dochodów. Stąd też mieszkanie młynarza było zasobniejsze. Dla zobrazowania, jak wyglądało mieszkanie młynarza, została dokonana rekonstrukcja następujących pomieszczeń: pokoju gościnnego z przełomu XIX i XX wieku, kuchni wraz z komorą z okresu międzywojennego oraz sypialni wraz z łazienką z przełomu lat 1940/1950.
WYSTAWA „OD ZIARENKA DO BOCHENKA”
Na ekspozycji znajduje się m.in. żarno nieckowate z rozcieraczem oraz pięć kamieni pochodzących z wczesnośredniowiecznych żaren rotacyjnych, a także żarna rotacyjne powstałe na przełomie XIX/XX wieku. Górny Młyn w Bogdańcu był napędzany kołem wodnym, a od 1936 turbiną wodną. Turbinę wspomagał wysokoprężny silnik spalinowy. Po wybuchu wojny we wrześniu 1939 roku silnik spalinowy został zastąpiony elektrycznym. Centralnym punktem ekspozycji jest oryginalne wyposażenie młyna.
DAWNE RZEMIOSŁO WIEJSKIE
Nieodłącznym elementem krajobrazu kulturowego byli wyspecjalizowani rzemieślnicy. Ekspozycja „Rzemiosło wiejskie” znajduje się w dawnej oborze i prezentuje trzy warsztaty rzemieślnicze: rymarski (wyrób i naprawa uprzęży), bednarski (wyrób naczyń drewnianych klepkowych, obręczowych) oraz kołodziejsko-stolarski (wyrób wozów i części do niego, a zwłaszcza kół).
HODOWLA I ROLNICTWO
Wystawa obejmująca zagadnienia chowu i pielęgnacji zwierząt – koni, krów, drobiu, pszczół – zorganizowana jest w dawnej stajni. Ekspozycja została wyposażona w sprzęt służący do karmienia i pielęgnacji zwierząt. Kolejne pomieszczenie ukazuje narzędzia rolnicze z pierwszej połowy XX wieku takie jak radła, pługi i brony.
TRANSPORT
W dawnej wozowni budynku gospodarczego zaprezentowane są zabytki z zakresu transportu. Wśród środków transportu i komunikacji największe znaczenie w kulturze ludowej spełniały wozy – robocze i paradne. Na ekspozycji są przedstawione obiekty z tych dwóch grup oraz ich oprzyrządowanie.
MŁOCKA, KUŹNIA I GRĘPLARNIA
Młocka, czyli oddzielanie ziaren zbóż od kłosów pierwotnie odbywało się przy pomocy bydła pędzonego po zżętym zbożu, zaś pod koniec XVIII wieku zboże zaczęto młócić za pomocą młocarni. Na ekspozycji prezentowane są zarówno cepy, jak i młocarnie do młócenia zboża. W pomieszczeniu gospodarczym dawnej szkieletowej wozowni znajduje się ekspozycja będąca wyobrażeniem typowej kuźni znad Dolnej Warty. Osobne pomieszczenie zajmuje gręplarnia – maszyna służąca do oczyszczania, rozplątywania i rozczesywania włókien wełny.
KIERAT
Kierat to dosyć proste w swej budowie, ale skuteczne urządzenie wykorzystujące pracę koni jako napęd. Najczęściej napędzane za pomocą kieratu były młocarnie i sieczkarnie. Kierat konny służył także do wydobywania wody. Silnik ten to zespół przekładni, które były przymocowane do ramy. Konstrukcja kieratu, chociaż mało skomplikowana, pozwalała na efektywną pracę. Konie, które zostały do niego zaprzęgnięte, chodziły po okręgu, który miał zwykle około 10 metrów, napędzając mechanizm kół zębatych.
PSZCZELARSTWO
Ta część ekspozycji prezentuje informacje dotyczące funkcjonowania rodziny pszczelej i budowy robotnic, trutni i pszczelej matki. Znajdują się tu też ciekawostki o pszczołach oraz zbiór uli kłodowych z lat 1945-1055, wykonanych według wzorów z Polesia.
PIEC CHLEBOWY
W przymuzealnym sadzie znajduje się piec chlebowy, wybudowany w 2000 roku. Jest on kompilacją pieców chlebowych funkcjonujących onegdaj nad Dolną Wartą. Centralnym elementem pieca jest osadzona na fundamencie komora z paleniskiem (tzw. tłem). Wnętrze ma najczęściej kształt zbliżony do owalu i jest zwieńczone kopułą zbudowaną na planie łuku. Zapewnia to równomierne nagrzewanie wnętrza. Dym odprowadzany jest kanałami grzewczymi do komina. Zagroda Młyńska w Bogdańcu oferuje możliwość wzięcia udziału w zajęciach edukacyjnych związanych z procesem pieczenia chleba – od wyrobu do wypieku.
