Jedenasty listopada to data szczególna w historii naszego kraju. To dzień, w którym po czasie zaborczej niewoli Polska odzyskała niepodległość i suwerenność. Z tej okazji obchodzone jest Święto Niepodległości, ustanowione w 1919 roku. Rok 2020 to także rocznica 100-lecia zwycięskiej Bitwy Warszawskiej, zwanej „Cudem nad Wisłą”.
„W Dniu Narodowego Święta Niepodległości pokazujemy, że pamiętamy o walczących za naszą wolność. Dlatego wystawa, którą dziś otwieramy, ma charakter wojskowy, gdyż przybliża historię tamtych lat” – mówił Marcin Kamiński, jeden z autorów wystawy „Broń pancerna w modelach pojazdów wojskowych” w Spichlerzu – filii Muzeum Lubuskiego im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim. Kuratorem wystawy jest kustosz Jan Zalewski z Muzeum Lubuskiego.
Wydarzenie zbiegło się pandemią, skutkującą zamknięciem muzeów w Polsce, w związku z czym wernisaż odbył się bez udziału zaproszonych gości. Zainteresowani mogą obejrzeć ekspozycję na filmie zrealizowanym przez Piotra Adamowicza (Alchemia Obrazu).
Na wystawie zaprezentowano przeszło 60 pojazdów w skali 1:35, używanych przez Wojsko Polskie w okresie od I wojny światowej po czasy współczesne. Wśród eksponatów znalazł się m.in. pierwszy czołg używany przez Wojsko Polskie: Renault FT-17 oraz najbardziej znany czołg okresu II wojny światowej, czyli T-34, dzięki popularnemu niegdyś serialowi nazywany „Rudym”.
Ekspozycja ma układ chronologiczny, aby każdy odwiedzający mógł dowiedzieć się z niej, jak na przestrzeni lat zmieniały się pojazdy broni pancernej. Autorzy wystawy pokazali również pojazdy towarzyszące wojskom pancernym, np. samochód osobowy ambulans Jeep czy samochód-furgon Austin 10 HP.
Pojazdy „husarii” gen. Maczka
Dużą część eksponatów poświęcono 1 Dywizji Pancernej pod dowództwem gen. Stanisława Maczka. Stąd na prezentowanych modelach, wzorem rzeczywistych pojazdów, znajdziemy charakterystyczny piktogram „husarii”. „Interesuję się dziejami broni pancernej, a jednym ze znakomitych dowódców dla mnie osobiście jest generał Maczek, który wraz ze swoimi żołnierzami uczestniczył w ważnych bitwach w historii. Chciałem mieć swój wkład w propagowaniu historii broni pancernej i dlatego poprzez tę wystawę zechciałem podzielić się moją pasją do sklejania modeli militarnych” – mówił Krzysztof Bartkowiak, drugi z autorów wystawy. Modelarstwo ma charakter dydaktyczny, więc w luźnej rozmowie przypomniał spotkanie z przedszkolakami, podczas którego autor wyjaśniał np. jak rozróżnić czołg od armato-haubicy. „Dzieci w tej materii potrafią zaskoczyć łatwością przyswajania pewnych zależności” – śmiał się Bartkowiak.
W gablotach z modelami zobaczymy również czołgi polskich przeciwników wojennych: popularnego Tigera I czy Pantherę A, które miały być niemiecką „zwycięską” bronią II wojny światowej.
Lubuskie wojsko
Nie zabrakło też akcentów regionalnych, reprezentowanych przez modele pojazdów wchodzących w skład 11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej. Są to Kołowe Transportery Opancerzone Rosomak w różnych wersjach: podstawowe pojazdy uzbrojenia 17 Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej z Międzyrzecza i czołgi niemieckiej produkcji: Leopard 2A4 i 2A5, służące w 10 Brygadzie Kawalerii Pancernej w Świętoszowie.
Jedną z muzealnych gablot wypełniają przedmioty związane z 12 Kołobrzeskim Pułkiem Zmechanizowanym, późniejszej 4 Gorzowskiej Brygadzie Zmechanizowanej im. Piotra Szembeka, mieszczącej się niegdyś w koszarach przy ulicy Myśliborskiej w Gorzowie Wielkopolskim. Znajdują się tutaj na przykład odznaka pamiątkowa 4 Brygady czy prawo jazdy na czołg z czasów Ludowego Wojska Polskiego. Ciekawostkę stanowi model czołgu T-55 AM Merida w oznaczeniach dawnej gorzowskiej jednostki wojskowej.
Raj dla modelarzy
Z tablic informacyjnych, uzupełniających wystawę o część teoretyczną, zwiedzający dowiedzą się, jak w rzeczywistości wyglądały najbardziej charakterystyczne czołgi w dziejach polskiego wojska i poznają ich krótkie opisy. Uwagę czynnych modelarzy z pewnością przyciągnie kącik, w którym znajdą pomoce i narzędzia wykorzystywane do wykonania modeli, w tym plany i instrukcje sklejania. Warto pamiętać, że modele – mimo że powstają z gotowych części zakupionych w zestawie – nie zawsze w stu procentach odzwierciedlają swoich protoplastów w skali 1:1.
Ważnym punktem wernisażu było odczytanie uchwały o nadaniu odznaczeń wojskowych za działalność na rzecz popularyzacji tradycji Oręża Polskiego. Medale „Za Zasługi Dla Związku Żołnierzy Wojska Polskiego” otrzymali: Bartosz Zakrzewski, Martyna Musiela, Krzysztof Bartkowiak oraz Andrzej Serafin. Uhonorowano także Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim, które było współorganizatorem przedsięwzięcia.
Wystawę „Broń pancerna w modelach pojazdów wojskowych” można obejrzeć na kanale YouTube Muzeum Lubuskiego im Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim. Po otwarciu instytucji kultury autorzy wystawy serdecznie zapraszają do zwiedzania ekspozycji, będzie ona dostępna w gorzowskim Spichlerzu przy ulicy Fabrycznej 1-3 do końca marca 2021 roku.
Tekst: Mariusz Pieprzka
Zdj.: plut. Marcin Kamiński
